Deprem Nasıl Oluşur?

Yer kabuğu üzerinde bulunan her şey onunla birlikte hareketleniyor. Peki ayağımızı bastığımız sapasağlam kilometrelerce kalınlıktaki bu zemin nasıl böylesine hareketlenebiliyor. Aslında yer kabuğu sandığımız gibi tek parça değil. Bir yapboz tahtası gibi birbirine geçen levhalardan oluşuyor. Deprem işte bu levhaların hareketi sonucu ortaya çıkan muazzam enerjinin yer kabuğundaki kırıklardan dışarı boşalmasıyla oluşur. Peki levhaların hareketini tetikleyen enerji tam olarak nedir? Bunun için yer kürenin derinine inmemiz gerekiyor. Yer yüzünün dış kısmında kalınlığı yaklaşık 100 kilometreye varan tabaka yani taş küre bulunuyor.

Deprem oluşumunda levhaların önemi nedir?

Taşkürenin altında manto, mantonun altında dış çekirdek ve merkezde iç çekirdek. Yaklaşık 3 bin kilometre kalınlığındaki mantonun alt kısmında kaynayan lavların oluşturduğu magma bulunuyor. Üst kısmında ise magmanın biraz soğumuş hali olan yumuşak, hareket edebilen kayalar. Yer kabuğundan aşağı inildikçe her 33 metrede sıcaklık 10 derece artıyor. Mantoya varıldığında bu sıcaklık 4 bin dereceye ulaşıyor. Üst ve alt manto arasındaki sıcaklık ve basınç farkı hareketlenmeye sebep oluyor. Mantoda oluşan bu hareket levhaları da hareketlendiriyor. Levhalar farklı yönlerde hareket ederek itme ve sürtünmeden kaynaklanan bir enerji açığa çıkarıyor. 7 ana ve birçok küçük levhadan kimisi ayrılıyor kimisi de birbirini itiyor.

Yüzey dalgalarının depremdeki önemi nedir?

Bu enerji uzun yıllar içinde biriktiğinde muazzam bir güce ulaşıyor ve bir çıkış yolu arıyor. Levhaların birleştiği noktalar yer kabuğunun en zayıf noktaları. Yani fay hatları. Deprem açısından insanoğlunu ilgilendiren kısım işte burası. Nasıl mı? Deprem gücünü art arda gelen üç farklı enerji türüyle açığa çıkıyor. Birincil dalgalar şok etkisi yaratıyor. Sıkışarak gelen düz dalgalar saniyede 8 kilometre yol alıyor. İkincil dalgalar ise yukarıdan aşağıya S çizerek geliyor. Birincil dalgalardan birkaç saniye sonra ve yarı yarıya azalmış bir hızla. Yüzey dalgaları bu iki dalgadan sonra ulaşan ve merkez üssünden yayılan dalgalar. İki türlü yüzey dalgası var. Rayleigh dalgaları yukarı aşağı döner hareketli. Diğeri ise love dalgalar. Yerin ileri geri sallanmasına neden oluyor. Bu iki dalga türü en çok hasarı veren dalgalar.

Cevaplanamayan tek soru: Deprem ne zaman olacak?

Dünya var olduğundan beri depremler yeryüzü olaylarının en korkuncu sayılıyorlar. Her şey saniyeler içinde olup bitiyor ve ardında derin izler bırakıyor. Yer küre bir sonraki depreme kadar yeni şeklini alıyor. Doğal olarak dünya var olalı beri meydana gelen depremler hakkında insanoğlu için bugünkü bilgi ve teknoloji seviyesiyle kesinlikle cevap verilemeyen tek bir soru kaldı: Ne zaman deprem olacak?